بناهاي پيراموني

در پيرامون ميدان، مشهورترين و عظيم‌ترين بناهاي تاريخي اصفهان مانند مسجد جامع عباسي يا مسجد شاه (در ضلع جنوبي)، مسجد شيخ لطف‌الله (در ضلع شرقي)، عمارت عالي‌قاپو (در ضلع غربي) و سردر قيصريه (در ضلع شمالي) ساخته شده‌است. اطراف ميدان را چهار بازار بزرگ احاطه كرده‌اند. عايدات چهار بازار اطراف ميدان، در سال ۱۰۱۷ قمري وقف چهارده معصوم شده‌است.[۱۹] ولي قلي شاملو در كتاب قصص الخاقاني مي‌نويسد كه شاه عباس در سال ۱۰۱۴ بازار دور ميدان نقش جهان اصفهان، كاروانسراي بزرگ آنجا، بناي قصيريه، و حمام شاهي را وقف سادات مدينه و به خصوص براي هزينه ازدواج دختران و پسران سيد اين شهر كرده‌است.[۲۰] همزيستي ابنيه تجاري با ساختمان‌هاي حكومتي و مذهبي و همچنين وجود قديمي‌ترين دروازه بازي چوگان جهان در ميانه ميدان از جاذبه‌هاي معماري ميدان است